ARTELUCE

Italië

Gino Sarfatti
1912 - 1985

Vittoriano Vigano
1919 - 1996

Arteluce was een vooraanstaand Italiaans verlichtingsbedrijf dat in 1939 werd opgericht door de ondernemende Italiaanse lichtontwerper Gino Sarfatti. Sinds de oprichting ontwikkelde het verlichtingsbedrijf een nieuwe en opwindende modernistische taal in verlichtingsdesign en die stand hield tot het begin van de jaren 1970. De meeste Arteluce lampen werden ontworpen door Gino Sarfatti zelf.

Gino Sarfatti werd geboren in Venetië 1912 en groeide op in een toen welvarende familie. Vader Riccardo Sarfatti was een handelaar in levensmiddelen en was Joodse afkomst, zijn moeder, Lucia Zuccoli, kwam uit een vooraanstaande katholieke familie uit Triëst. Wanneer Gino Sarfatti 18 jaar werd, verhuisde hij naar Genua om zich in te schrijven aan de toen nieuwe faculteit voor luchtvaarttechniek.

Onder Mussolini's bewind was de politieke situatie in Italië rond 1935 eerder een dictatuur en braken er zeer ongunstige economisch tijden aan, ook voor de familie Sarfatti die na het faillissement van zijn vaders zaak, de studiekosten van hun zoon niet langer konden betalen. Italië had toen een export embargo opgelegd gekregen door de 'Leage of Nations'. Gino verliet dan ook vroegtijdig zijn studies en keerde op 23-jarige leeftijd terug naar Milaan. Gino Sarfatti ging aan de slag als verkoper om rond te komen.

Op een dag vroeg een vriend hem om van een vaas een lamp te maken, Gino nam de verlichting uit een oud koffiezetapparaat en installeerde het in de vaas. Hij was zodanig geïntrigeerd door het proces dat hij de dagen nadien verder experimenteerde met het zelf ontwikkelen van verlichtingsarmaturen.

In het licht van deze nieuwe realiteit zag de jonge Sarfatti de kans om het ontwerpen en het maken van modernistische verlichtingsarmaturen. Die verlichtingsontwerpen zouden voldoen aan de snel veranderende smaak die in Italië en Europa op dat moment actueel was. Naar aanleiding hiervan richtte hij in 1936 samen met Aldo Valcarenghi en Dino Mondolfi het verlichtingsbedrijf 'Lumen' op. Het merk adverteerde toen in het invloedrijke Italiaanse designtijdschrift 'Domus'.

In 1938 verliet Sarfatti het bedrijf 'Lumen' en richtte samen met zijn vrouw Jolanda Marazza Sarfatti en de architecten Maurizio Bolchini en Franco Buzzi het bedrijf Arteluce op. Men richtte de productiefaciliteit op in Milaan, iets later opende hij een eerste winkel op de tot heden trendy locatie 'Corso Littorio' (nu Corso Matteotti in Milaan). In 1940 nam Arteluce deel aan de VII Triennale in Milaan.

Door de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog 1943 verplaatste Sarfatti de productie van Arteluce van Milaan naar Albavilla. Kort na het verplaatsen van de productie werd hij en zijn gezin echter gedwongen om onder te duiken in een Zwitsers klooster, dit omdat hij riskeerde vervolgd te worden vanwege zijn Joodse roots. Hij leidde Arteluce op afstand met de hulp van zijn assistente, Pinuccia Azzaroni Bassani en bevriende architect Vittoriano Vigano, totdat hij in 1946, na de bevrijding, met zijn gezin kon terugkeren naar Milaan en zijn leiding over Arteluce ter plaatse voort te zetten.

Arteluce  shop Via della Spiga Milaan

Na Gino Sarfatti's terugkeer naar Milaan, startte hij Arteluce dat evolueerde tot de belangrijkste moderne verlichtingsfabrikant van toen, bekend om zijn creatieve stijl, zorgvuldige engineering en eersteklas kwaliteit.

In 1954 en 1955 ontving Sarfatti talrijke internationale prijzen, waaronder twee 'Compasso d'Oro' onderscheidingen voor zijn lampontwerpen; de modellen 559 en 1055. In 1958 ontwierp hij de beroemde hanglamp voor Arteluce. In 1962 besloot Sarfatti een grotere winkel te openen aan de Via della Spiga in Milaan, maar deze keer ontworpen door Vittorio Vigano.

Tijdens zijn succesvolle carrière als de creatieve motor achter Arteluce, ontwierp Sarfatti tussen de 600 en de 700 verlichtingsarmaturen voor verschillende toepassingsomgevingen, waaronder goed gestileerde huizen en appartementen, cruiseschepen, winkels en zelfs het Teatro Regio in Turijn waarvoor hij alle verlichting mocht leveren. De impressionante "wolkachtige" Nuvola installatie in de grote concertzaal is één van zijn prestige projecten. Belangrijke Italiaanse ontwerpers, zoals Nino Zoncada, Gustavo Pulitzer-Finale, Paolo de Poli, Pietro Chiesa en Gio Ponti, ontwierpen destijds voor Arteluce.

Tegen het einde van de jaren 60's was de omvang van Arteluce aanzienlijk gegroeid en was er een groter managementteam nodig. Zijn zonen en schoondochter voegden zich toe bij het bedrijf.

Arteluce werd op zijn hoogtepunt in 1973 en na afwerking van één van haar presitige projecten (Teatro Regio in Turijn) verkocht aan het Italiaanse Flos voor een welverdiende waarde.

Gino Sarfatti was een autodidact en ontwikkelde tussen het midden van de jaren 30 en het begin van de jaren 70 om en bij de 700 vloerlampen, kroonluchters, spots en andere 'lichtarmaturen', zoals hij ze noemde.

In die tijd experimenteerde Sarfatti voortdurend met nieuwe soorten lichtbronnen, bedrading, schakelaars, reflectoren, transformatoren en andere componenten om zijn ontwerpen te verfijnen en hij was medeoprichter van een bedrijf 'Arteluce' om ze te produceren. Maar na de verkoop van het bedrijf in 1973 liet hij zowel verlichting als design achter zich en trok hij zich terug aan het Comomeer om zich te wijden aan een andere passie, het handelen in zeldzame postzegels, tot aan zijn dood in 1985.

Zijn verlichting werd tentoongesteld in de baanbrekende tentoonstelling 'Italy at Work' in het 'Art Institute of Chicago' (1950), waar het werk van 150 Italiaanse ontwerpers en ambachtslieden te zien was. Deze onderzoeksreis naar de Verenigde Staten was voor Gino Sarfatti en voor Arteluce van innovatief belang . Tijdens dit creatieve verlof gaf hij de rol van artistiek directeur over aan Vittoriano Vigano, die op zijn beurt zijn eigen ontwerpen bijdroeg aan het merk. Hij maakte conisch gevormde lampenkappen in metaal gemonteerd op lange armen (zie bijvoorbeeld zijn vloerlampen), een kenmerk dat belangrijk was voor de toekomstige esthetiek van Arteluce. In 1951 namen negen Arteluce modellen deel aan de 'IX Triennale di Milano' en in 1952 presenteerde zijn vriend ontwerper Franco Albini 12 Arteluce lampen op in de Parijse tentoonstelling van Italiaanse decoratieve kunst.

Arteluce 'Nuvola' Teatro Regio, Turijn

verlichting door Gino Sarfatti  ca. 1973

Arteluce   1945 - 1950

Impressie:

Arteluce   1950 - 1955

Impressie:

Arteluce  1955 - 1960

Impressie:

Arteluce   1960 - 1965

Impressie:

Arteluce   1965 - 1970

Impressie:

Arteluce / Flos   1970 - 1975

Arteluce / Flos   1975 - 1985